Ο καπνός από το τζάκι και την ξυλόσομπα στα ουράνια

Χειμώνας στην ελληνική ύπαιθρο με τον καπνό από το τζάκι και τη ξυλόσομπα να ανεβαίνει ψηλά στον ουρανό.
Την ανάβω τη φωτιά κάθε φορά που πηγαίνω στο χωριό μου. Υψώνεται σαν μπαϊράκι, ένδειξη ότι υπάρχουν ψυχές που κατοικούν και τριγυρίζουν στα πάτρια χώματα. Το τραπέζι στήνεται με το άσπρο-μπλε τραπεζομάντηλο από τον αργαλειό της γιαγιάς μου, που δεν πρόλαβα να δω, γιατί ίσως πετάχτηκε ίσως πουλήθηκε για λίγες δεκάρες σε κάποιον από τους πλανόδιους πραματευτάδες πριν να γεννηθώ. Ευτυχώς έχουν μείνει τα μπακίρια, που έφερε ο παππούς από τα Γιάννενα. Είχε λάβει μέρος στις μάχες για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων το 1913. Με καρύδια δικά μας, γεμίζω την μπακιρένια γαβάθα.
Το φαγητό είναι απλό αλλά εκλεκτό, γεύσεις της περιοχής που επιβιώνουν εδώ και χρόνια. Ζοχοί και ραδίκια βραστά, ρύζι με καυκαλίθρες, αγριομάρουλα, λάπαθα, όλα από το περιβόλι μας, σπαράγγια από το λόγγο. Πρωτόλαδο και κρασί πάντα ροζέ -για να θυμίζει το φλέρυ μας. Που και που έρχεται και κανένα πεσκέσι, κατσικίσια φέτα ή ζυγούρι από τον βοσκό στο δάσος με τις δρύες και τα κυκλάμινα.
Τρώμε σιωπηλά κι ευχαριστιόμαστε.
Αφήνουμε τα πατζούρια ανοιχτά για να δούμε το πρωί που θα σηκωθούμε την κορυφή του Μαινάλου, κάτασπρη από το χιόνι.
Σήμερα, ανέβηκα ψηλά κι αγνάντεψα το χωριό μου, χειμώνας και οι καπνοί από τις καμινάδες μετρημένοι στα δάχτυλα.
Και τότε θυμήθηκα τον Σπύρο Ασδραχά που μας μάγευε με τις ιστορίες από τα ταξίδια του Εβλιγιά Τσελεμπή.

Οι κρυφοί κήποι του Αυλώνα

Είναι πιο όμορφα κι από λουλούδια! Κόκκινα λάχανα, μπουκέτα, λαμπερά από τη χειμερινή βροχή και τις τελευταίες επίμονες ακτίνες του ήλιου που δύει... 
Οι ποδηλατικοί περίπατοι στους κατάσπαρτους λόφους του Αυλώνα επιφυλάσσουν εκπλήξεις. Το τοπίο αλλάζει συνεχώς. Ελαιώνες, αμπέλια, σιτηρά, λαχανικά, αμυγδαλώνες, φάρμες ζώων και ένας μεγάλος στρατώνας. Ανάμεσα στους αγρούς συναντάμε παλιές βιομηχανίες, που κάποτε έσφυζαν από ζωή, σήμερα στέκονται βουβές ως ενθύμια μιας άλλης εποχής, που υποσχόταν οικονομική ανάπτυξη. 

Το χωριό είναι κτισμένο μεταξύ της γραμμής του τρένου και της εθνικής οδού. Κακο-σάλεσι λεγόταν μέχρι το 1927, φανερώνοντας τις δυσκολίες που είχαν οι περαστικοί για να μεταβούν από τη Χαλκίδα προς την Αθήνα και όχι μόνο. Οι ακτήμονες διεκδίκησαν  με αγώνες τη γη που καλλιεργούσαν χρόνια, από τον τραπεζίτη, πολιτικό, μεγαλοτσιφλικά  Ανδρέα Συγγρό. 

Φωτο: Ζιζή Σαλίμπα

Με κατεύθυνση από την Αθήνα προς το χωριό συναντάμε στο αριστερό μας χέρι τη βίλα της οικογένειας του Αντώνη Ζυγομαλά,  διπλωμάτη και υπουργού που συμπορεύθηκε με τους ακτήμονες για την απόκτηση κλήρου. Ένα μεγάλο μέρος των σημερινών κατοίκων του Αυλώνα είναι μετανάστες που απασχολούνται  ως εργάτες γης  από τη Νότια Ασία, την Ινδία,το Πακιστάν και το Μπαγκλατές. 
Κάθε χρόνο στις αρχές του χειμώνα πηγαίνουμε με τα ποδήλατα εκεί, στα σύνορα της Αττικής με τη Βοιωτία για να συλλέξουμε τις ζαρωμένες αλλά πεντανόστιμες ελιές που εξακολουθούν να παραμένουν αμάζευτες στα κλαδιά. 

Αυτό το απόγευμα κατευθυνθήκαμε προς τα βόρεια, εκεί που υπάρχουν τα θερμοκήπια με καλλιεργούμενα λαχανικά, και οι αγροί με τις ποικιλίες του μαρουλιού, τις λόλες, τα iceberg, τα άσπρα και τα κόκκινα λάχανα και τα καρότα. 
Αφήσαμε τα ποδήλατα στην άκρη του δρόμου, χαιρετήσαμε τους ανατολίτες εργάτες και ξεκινήσαμε το περπάτημα στο χωματόδρομο. Ξεμακραίνοντας, αντικρίσαμε τους μυστικούς κήπους με τα κόκκινα λάχανα, προστατευμένους από τις βρούβες που είχαν γίνει μεγάλοι θάμνοι, και από τα πράσινα αγκάθια. Κόψαμε λίγα φύλλα, τα δοκιμάσαμε. Ήταν σκληρά και πιπεράτα. 
Φωτογραφίσαμε τα κόκκινα λάχανα και γυρίσαμε πίσω
Τελικά, οι ποδηλατικοί περίπατοι μού επιφυλάσσουν εκπλήξεις, καθώς απολαμβάνω με βραδύτητα και με τις πέντε αισθήσεις το χώμα και το χρώμα, έτσι όπως μεταλλάσσονται από το φως.

Με το σακκίδιο στην πλάτη και το καλάθι αδειανό

 

Φωτο: Ν. Διονυσόπουλος

Κυκλάμινα! ανάμεσα στους καμένους βράχους από την ανελέητη καλοκαιριάτικη φωτιά της Αττικής. Ελπίζοντας στην εποχή της ανυδρίας και ανεβαίνοντας από τον Πύργο της Οινόης  στη λίμνη του Μαραθώνα, μέσα από το φαράγγι του ποταμού Χάραδρου. 

Καμμένα δέντρα, καρβουνιασμένοι θάμνοι, πίσσα βράχοι, μαύρο χώμα. Η μυρωδιά του καπνού σπιρούνιαζε τα ρουθούνια μας. Το οσφρητικό τοπίο από τις νοτισμένες πικροδάφνες και τα πλατάνια εξαφανίστηκε.  Κοντά στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία μια αλεπού έψαχνε κι αυτή με θράσος για τροφή.  Αλληλοκοιταχτήκαμε για λίγα δευτερόλεπτα. Δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ το απελπισμένο βλέμμα της.

Δεν βρήκα τίποτα να συλλέξω,  ούτε χόρτα, ούτε μανιτάρια. Γύρισα με το καλάθι αδειανό.

Η λίμνη με το λευκό, μαρμάρινο φράγμα ως αντίδωρο της ημέρας των νερών και των Φώτων.