Λαχανικά, φρούτα και καρποί τουρσί

Στην είσοδο της παλιάς πόλης της Χίου βρίσκεται το μπακάλικο με τα τουρσιά της οικογένειας Βαριά. Στάθηκα και κοίταξα μέσα: γυάλες, γυαλάκια, δοχεία γεμάτα τουρσιά με χειρόγραφες έντονα κίτρινες ετικέτες που αναγράφουν το περιεχόμενο. Πάνω από εκατό χρόνια, τέσσερις γενιές δούλεψαν στο μαγαζί με τα "εδώδιμα και αποικιακά", πουλώντας χύμα από το τσουβάλι με τη σέσουλα όσπρια, ρύζι και αλεύρι, σαλιγκάρια, ελιές ζάχαρη καφέ και μπαχαρικά. Στο ξύλινο ψυγείο του πάγου διατηρούσαν βούτυρο, χιώτικα τυριά και κοπανιστή. Σήμερα υπάρχει ηλεκτρικό ψυγείο με τα ίδιες χιώτικες απαράμιλλες γεύσεις.

Ως τολμηρός έμπορος ο Γιώργος Βαριάς, επιχείρησε μια μοναδική για την Ελλάδα καινοτομία: επέκτεινε την παραγωγή χειροποίητων τουρσιών με φρούτα και καρπούς. Εμπνεύστηκε από τα προϊόντα των μικρασιατικών παραλίων, πειραματίστηκε για πολλά χρόνια και δημιούργησε μια οικογενειακή συνταγή για τουρσιά. Σήμερα είναι το μοναδικό μαγαζί στην Ελλάδα που έχει τόση μεγάλη ποικιλία από φρούτα, χόρτα και καρπούς τουρσί. Όλα φτιάχνονται με μεράκι στο χέρι από την οικογένεια. Πρώτα μπαίνουν στο αλάτι για να "δαμάσουνε", να ψηθούν και μετά στο ξύδι. Υπάρχουν φρούτα τουρσί με γλυκόξινη γεύση: λεμόνι, μανταρίνι, βερίκοκο, πεπόνι, αχλάδι, αμύγδαλο, σύκο, λωτός. Κόβονται σε λεπτές φέτες και διακοσμούν τα εορταστικά  πιάτα με τα κρεατικά και τα πουλερικά. Οι πιο περίτεχνες γαρνιτούρες στα γαμήλια γεύματα γίνονται από φρούτα τουρσί. Υπάρχουν τουρσιά καυτερά που γαργαλάνε τη γλώσσα και ερεθίζουν την όσφρηση όπως είναι τα κρεμμύδια και τα κεφάλια σκόρδο, που καθαρίζονται και συνοδεύουν τα όσπρια.
Υπάρχουν τουρσιά που θεωρούνται εκλεκτός μεζές για το τσίπουρο όπως οι αγκινάρες και τα παντζάρια. Έστρεψα το βλέμμα μου προς τα πάνω  και είδα στα ράφια γυάλινα βάζα με κάπαρη και κρίταμο τουρσί. Νοστάλγησα το καλοκαίρι,τις απόκρημνες ακτές με την κάπαρη και τις παραλίες με τα χοντρά βότσαλα που κρύβουν τα τρυφερά βλαστάρια του κρίταμου.

Ο Σίμος Βαριάς, που σήμερα έχει αναλάβει τα ηνία του μαγαζιού, ευγενικά με ξεπροβόδισε. Συνέχισα την περιπλάνησή μου στο κέντρο της πόλης.

Ο φοίνικας και ο ευκάλυπτος

Τα χειμωνιάτικα μεσημέρια οι περιηγήσεις στις λεωφόρους και στα σοκάκια της πόλης,  με το πράσινο των αειθαλών και τα ξερόκλαδα των φυλλοβόλων δέντρων γίνονται συναρπαστικές, καθώς βυθίζομαι στον παρελθόντα χρόνο για να αφουγκραστώ τους ανθρώπους που κάποτε ζούσαν εκεί. Ποιοι ήταν; Πώς και πού εργάζονταν; ΄Ηταν αγέρωχοι αστοί; Κομψές κυρίες που προσπαθούσαν με τα δερμάτινα μποτάκια τους να αποφύγουν τη λάσπη των δρόμων; Εργάτες που περνούσαν από την πύλη του εργοστασίου; υπηρετριούλες που χάζευαν στις αλέες των πάρκων; πρoσφυγοπούλες που έκαναν κόμπους στους αργαλειούς;

Αναζητώ με το βλέμμα δύο δέντρα: φοίνικες και ευκάλυπτους. Είναι τα σύμβολα της πάλης των τάξεων στο χώρο, οι πυξίδες των κοινωνικών διαστρωματώσεων, τα αδιάσειστα τεκμήρια των κοινωνικών ανακατατάξεων.

Η Λητώ γέννησε στη Δήλο τον Απόλλωνα, τον αιώνιο έφηβο και συνάμα θεό του φωτός, καθώς κρατιόταν από τον κορμό ενός φοίνικα. Οι φοίνικες συμβολίζουν τον πλούτο, την αλαζονεία, το θρίαμβο, την λάμψη της κυρίαρχης τάξης. Τους βλέπω να υψώνονται ακόμη σήμερα στο Μεταξουργείο και στον Κεραμεικό, στην καρδιά της οθωνικής Αθήνας. Τους βλέπω στην είσοδο του Εθνικού Κήπου. Τους φύτεψε με τα ίδια της τα χέρια η βασίλισσα Αμαλία γύρω στα 1842. Τους βλέπω στις χάσκουσες πύλες των πάλαι ποτέ εργοστασίων της οδού Πειραιώς και του Λαυρίου. Ήταν το αγαπημένο ντεκόρ των φωτογράφων όταν αποθανάτιζαν τον ιδιοκτήτη-εργοστασιάρχη με το προσωπικό. Βρίσκονται  στις παράλιες λεωφόρους και στις λουτροπόλεις, εκεί που περπατούσαν οι αστοί συν γυναιξί και τέκνοις τα απογεύματα. Οι φοίνικες των ξενοδοχείων στα πολυτελή θέρετρα που προτιμά η ελληνική διασπορά, του "Ποσειδωνίου" Σπετσών, του "Θέρμαι Σύλλα" της Αιδηψού, κοσμούσαν τις κρυστάλλινες εισόδους τους. 

Οι ευκάλυπτοι φυτεύονταν αποκλειστικά για να διώχνουν τα κουνούπια και για να τραβούν το νερό από τους βάλτους. Η ελονοσία αποδεκάτιζε τον εργατόκοσμο και τους πρόσφυγες. Οι ευκάλυπτοι βρίσκονται δίπλα από τις προσφυγικές κατοικίες, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, κοντά στο πάρκο Ελευθερίας, ψηλά στους Αμπελόκηπους, στην Καισαριανή, στην Αθήνα. Στην παραλία της Ερέτριας, της Αναβύσσου, στο Μεγάλο Πεύκο, στον Πόρο, στην Καβάλα, παντού όπου πατούσαν  το πόδι τους οι πρόσφυγες. Οι ευκάλυπτοι συμβολίζουν τη φτώχεια, την προσφυγιά, τις απέλπιδες προσπάθειες ανθρώπων για να ξαναστήσουν το σπιτικό τους.

Σήμερα το κόκκινο σκαθάρι καταβροχθίζει τους φοίνικες, ίσως να μην υπάρχουν σε λίγο.

Οι ευκάλυπτοι δραπετεύουν από το χώρο: άλλοι ξεριζώνονται για να δημιουργηθούν μεγάλοι λεωφόροι, άλλοι -κυρίως αυτοί που βρίσκονταν στις παραλίες- αντικαθίστανται με καλλωπιστικά δέντρα, άλλοι κόβονται επειδή εμποδίζουν τη θέα. 

Σιγά-σιγά το πνεύμα των τόπων εξαφανίζεται.

Και ο Ανδρέας Εμπειρίκος θα διαψευστεί γιατί: Οι ευκάλυπτοι δεν θροΐζουν στις αλέες, όπως τη στιγμή που αυτοκτονούσε ο Κώστας Καριωτάκης στην Πρέβεζα.

Νόστιμον ήμαρ

Συναντηθήκαμε σ' ένα πανδοχείο στους πρόποδες του όρους Βέρμιου, την Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου. Οι καλύτεροι λυράρηδες έπαιζαν ποντιακή λύρα, οι άντρες χόρευαν και γλεντούσαν. Γιόρταζαν το αντάμωμα  με τον Οζγκιούτς

"Ονομάζομαι Δημήτρης Θεοδωρίδης, είμαι γιατρός και ζω στην Αλεξάνδρεια. Κατάγομαι από  το χωριό Γιαννακάντων ή Gürgenağac στα τούρκικα, που σημαίνει δάσος οξυάς. Βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Καρά-καπάν στην περιοχή Ματσούκα της Νότιας Τραπεζούντας. Το επίθετό μου παλαιά ήταν Αμπτόλογλου, που σημαίνει δώρο του Θεού ή Δούλος του Θεού. Λέγεται ότι η οικογένειά μου κατάγεται από την Περσία. Οι παππούληδές μου είχανε πανδοχείο για να ξαποσταίνουν τα καραβάνια που διέσχιζαν τους δρόμους του μεταξιού. Ο Χαν, ένας Πέρσης, αποκαμωμένος από το μακρινό ταξείδι, παντρεύτηκε την κόρη του ιδιοκτήτη του πανδοχείου και έμεινε σώγαμπρος στο χωριό. Από 18 χρονών ήθελα να επισκεφθώ τον Πόντο, πάντα νοσταλγούσα το σπίτι μας. Το 1987, σε μια βιντεοταινία που είχε τραβήξει ένας Έλληνας που επισκέφθηκε το χωριό, ο παππούς μου Δημήτρης Θεοδωρίδης γνώρισε το σπίτι μας. Για τριάντα χρόνια κρατούσα τη βιντεοταινία, ήθελα πολύ να πάω να βρω το σπίτι μας.

Το 2011 ξεκίνησα το ταξίδι  στον τόπο καταγωγής μου. Όταν έφτασα στο χωριό και χτύπησα την πόρτα του σπιτιού, με υποδέχθηκαν οι Τούρκοι ένοικοι και μου παρέδωσαν το μεγάλο παλιό κλειδί του σπιτιού μας, που είχαν φυλάξει οι προπαππούδες τους. Από τη συγκίνηση  τα τηλέφωνα που ανταλλάξαμε ήταν λάθος και για δύο χρόνια δεν μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε. Οι άνθρωποι με αναζητούσαν επίμονα και με βρήκαν με τη βοήθεια του Οζγκιούτς, του φίλου μου του "αδερφού" μου. Μου έστειλαν ένα σακούλι με χώμα και νερό, φουντούκια, πατάτες και καλαμπόκι από το σπίτι μας.
Από τότε συναντιόμαστε με τον Οζγκιούτς, στην Ελλάδα και στην Τουρκία και περνάμε λίγες μέρες μαζί, αισθανόμαστε σαν αδερφοί.
Αγαπώ τα τραγούδια, τους χορούς του Πόντου και τη λύρα, αλλά πιότερο αγαπώ την ιστορία μας. Κατάγεστε από την Αρκαδία, μήπως γνωρίζετε;"

"Στην αριστερή όχθη του Αλφειού ποταμού, στους ανατολικούς πρόποδες του Λύκαιου όρους, στην κώμη της Παράσειας Χώρας, περιοχής της αρχαίας Αρκαδίας στο λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης βρίσκεται η Αρκαδική Τραπεζούντα. Από εκεί ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι σας" 

Τα κάστανα του φθινοπώρου

Στα μέσα του φθινοπώρου εμφανίζονταν στα στενά και στις λεωφόρους της Αθήνας οι καστανάδες. Από τον Οκτώβρη του 1946 και για πενήντα δύο ολόκληρα χρόνια ο κύριος Γιώργος, ο καστανάς, από τα ορεινά χωριά των Τρικάλων έψηνε κάστανα στην τσίγκινη ολοστρόγγυλη φουφού του, στη στη γωνιά των οδών Δραγατσανίου και Σταδίου. Το ψήσιμο ήταν τελετουργία. Μέχρι να πυρώσει η φωτιά  αυτός χαράκωνε μ΄ένα μυτερό μαχαιράκι τα κάστανα και κατόπιν τα έριχνε στη φουφού για να ψηθούν. Μου άρεσε να στέκομαι μπροστά στη φουφού και ν΄ακούω το θόρυβο που έκαναν τα κάστανα που έσκαγαν, καθώς ο καστανάς τα γύριζε με τη μασιά και να τον βλέπω με την τσιμπίδα του να τα βάζει στο χωνάκι που ήταν φτιαγμένο από παλιές εφημερίδες για να τα δώσει στους πελάτες. Οι υπάλληλοι της Τράπεζας στην οδό Σταδίου 38, γεύονταν τα ζεστά κάστανα μετά την απογευματινή υπερωρία τους. Κάποιοι από τους  θαμώνες του Λουμίδη, στο πατάρι,  έβγαζαν δειλά από την τσέπη τους  κάστανα ως συνοδευτικό του εσπρέσο και οι βιβλιοφάγοι που στριμώχνονταν στον Κάουφμαν για να απολαύσουν τις τελευταίες αφίξεις των γαλλικών βιβλίων τσέπης, δεν παρέλειπαν ποτέ να πουν μια καλησπέρα στον κύριο Γιώργο και να γευθούν τα καλοψημένα του κάστανα. Η κυρία Ευαγγελία, η σύζυγός του εξακολουθεί να πουλάει κάστανα στους περαστικούς. Σήμερα οι εποχές εναλλάσσονται με τόσο μεγάλη ταχύτητα που δεν γίνονται πλέον ορατές. Η κυρία Ευαγγελία πουλάει κάστανα μέχρι το τέλος Γενάρη. Οι κουλουράδες αγωνίζονται για να καταλάβουν τις θέσεις των καστανάδων. Υπάρχουν και αυτοί που ψήνουν όλες τις εποχές στη φουφού τα κάστανα του χειμώνα μαζί με τα καλαμπόκια του καλοκαιριού.
Τα κάστανα εξακολουθούν να είναι η αγαπημένη μου λιχουδιά.   Νοσταλγώ τα γλυκά από κάστανα των ζαχαροπλαστείων που δεν υπάρχουν πια. Τα μαρόν γκλασέ από το Perfect στην πλατεία Κυριακού - σήμερα έχει μετονομαστεί σε πλατεία Βικτωρίας-, που τα  πρόσφερε η μητέρα μου στους επισκέπτες,  στην ονομαστική εορτή του πατέρα μου του Αγίου Νικολάου και την περίφημη τούρτα από το Delice με τις ανάλαφρες μαρέγκες και την πικρή μαύρη σοκολάτα που ισορροπούσε την γλυκιά γεύση του κάστανου. Περιμένω τα κυνήγια του Φρέντυ τα Χριστούγεννα, τις άγριες πάπιες που συνοδεύονται πάντα με κάστανα πουρέ.
Το δείπνο στο σπίτι του  Χρήστου στην Ερμούπολη ολοκληρώθηκε γύρω από μια φρουτιέρα γεμάτη από βραστά κάστανα.

Φραγκόσυκα ή σύκα της Μπαρμπαριάς;

Η γιαγιά μου η Μυρσίνη λάτρευε τους ξωτικούς καρπούς: χουρμάδες, λωτούς, φραγκόσυκα. Τη θυμάμαι κάθε καλοκαίρι στις Σπέτσες να μαζεύει  φραγκόσυκα και να τα καθαρίζει από τα αγκαθάκια τους μ' ένα μπουκέτο από πουρνάρια στην αυλή μας, με τα βότσαλα, ακριβώς μπροστά από την  εξώπορτα της  κουζίνας.  Μου άρεσε να επαναλαμβάνω τραγουδιστά την ονομασία τους στα γαλλικά "fruits de Barbarie", γιατί ο ήχος της με οδηγούσε κατευθείαν σε  φαντασιακά ταξίδια σε ερήμους με καμήλες και  Μπαρπερίνους, που όπως έλεγε η γιαγιά μου ήταν γίγαντες με τεράστια παραμορφωμένα χείλη που φορούσαν πολύχρωμα καφτάνια.

Τα φραγκόσυκα μας ήρθαν από το Μεξικό με την καραβέλα του Χριστόφορου Κολόμβου μαζί με πολλά άλλα φυτά. Στην αρχή  αποτελούσαν το κόσμημα των βοτανικών κήπων, πολύ γρήγορα όμως εξαπλώθηκαν σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, ιδιαίτερα εκεί που το έδαφος είναι στεγνό και φτωχό.  Ήταν το πολύτιμο φυτό για την καταπολέμηση του σκορβούτου, καθώς έχει  άφθονη βιταμίνη C. Γι' αυτό στη γρήγορη εξάπλωσή του μαζί με τα πουλιά βοήθησε και ο άνθρωπος. 

Είναι το σύκο των Φράγκων, το "φραγκόσυκο", καθώς αυτοί προίκισαν τους τόπους απ' όπου πέρασαν με αυτό το φρούτο. Είναι όμως και το αγαπημένο φρούτο της Μπαρμπαριάς, καθώς το συναντάμε στα παζάρια των πόλεων του Μαρόκου και της Αλγερίας.

Η "μαρμελάδα φραγκόσυκου", όπως λένε όλοι όσοι τη γεύονται έχει αφροδισιακές ιδιότητες. Την καταγράφω λοιπόν, αναμένοντας το καλοκαίρι για την παρασκευή της.
1 κιλό φραγκόσυκα
800 γραμμάρια ζάχαρη
χυμός από 1/2 λάιμ
Ξεφλουδίζω τα φραγκόσυκα και τα περνώ από το μύλο των χορταρικών ( μεγάλες τρύπες) για να αφαιρέσω τα κουκούτσια. Βάζω τα φραγκόσυκα σε μια πιατέλα και προσθέτω τη ζάχαρη ανακατεύονται έτσι ώστε να πάει η ζάχαρη παντού. Βάζω την πιατέλα στο ψυγείο. Την επόμενη μέρα βάζω σε κατσαρόλα το μίγμα και μετρώ 15 λεπτά μετά την πρώτη βράση.
Διαλέγω φραγκόσυκα που έχουν το ίδιο χρώμα για μια εκτυφλωτικά πορτοκαλί μαρμελάδα.

Αγνοώντας τον Χάνσελ και την Γκρέτελ στο δάσος

Καθώς αντικρίζω από το παράθυρο του σπιτιού μου το Μαίναλο, δεν μπορεί να ξεκολλήσει το μυαλό μου  αυτό που έζησα και βίωσα εκείνο το καλοκαίρι, ανήμερα του Προφήτη Ηλία. 

Ήμουν στο πυκνό δάσος, μάζευα τσάι του βουνού και είχε αρχίσει να σουρουπώνει. Έπρεπε οπωσδήποτε να επιστρέψω στο σπίτι. Έβαλα γρήγορα το σακουλάκι με το τσάι, το ψαλιδάκι και το σπάγκο στο σακίδιο, όταν αντιλήφθηκα ότι το κινητό μου είχε για μια ακόμη φορά εγκαταλειφθεί στο αυτοκίνητο. Είναι κάτι που το παθαίνω πολύ συχνά, ίσως από τη λαχτάρα και τη βιασύνη μου να βρεθώ στα αγαπημένα μου μονοπάτια ή και από την επιθυμία μου για να απομονωθώ από τον κόσμο της πόλης. Αφού περπάτησα αρκετά πότε προς τα δεξιά, πότε προς τα αριστερά, πότε προς τα πάνω και πότε προς τα κάτω, ανακάλυψα ότι είχα χάσει τον προσανατολισμό μου. 

Δέντρα με βρύα. Αρχείο Τροφοσυλλέκτη

Για μια στιγμή  τα ένστικτα κυριάρχησαν: φόβος και πανικός. Δεν είχα τηλέφωνο, δεν είχα φακό, δεν είχα ειδοποιήσει κανέναν για το που θα ήμουνα. Ακούμπησα στον κορμό ενός δέντρου και προσπάθησα να θυμηθώ. Από το νου μου πέρασαν όλα τα τρομακτικά παραμύθια  με παιδιά εγκαταλελειμμένα στο δάσος, κακές μάγισσες και κακούς λύκους. Δεν είχα ρίξει ψιχουλάκια σαν τον Χάνσελ και τη Γκρέτελ, ούτε πετραδάκια.  Αναζήτησα στη μνήμη μου τις προσκοπικές μου εμπειρίες. Δεν είχα μαζέψει ξυλαράκια για να βάλω φωτιά, ούτε εξάλλου μπορούσα να κάνω  σηματάκια γιατί ήμουν μέσα στο δάσος χωμένη και κανένας δεν θα έβλεπε τον καπνό. Δεν ήμουν σίγουρη ότι θα έβρισκα τον πολικό αστέρα.
 Πήρα βαθιά ανάσα και κοίταξα γύρω μου. Στον κορμό του δέντρου που άγγιζα, αισθάνθηκα τα βρύα και τις λειχήνες να χαϊδεύουν την παλάμη μου.
Αυτό είναι! Τα βρύα των δέντρων είναι στο βορά! Τέντωσα τα χέρια μου στο πλάι: το δεξί μου χέρι προς τα βρύα, στον βορά, το αριστερό μου χέρι στο νότο, μπροστά είχα τη δύση και πίσω την ανατολή. Τράβηξα αποφασιστικά ανατολικά Είχα κάνει αρκετά βήματα όταν άκουσα το θόρυβο ενός αυτοκινήτου, σήκωσα το κεφάλι ψηλά και αντίκρισα την κορυφή ενός λεωφορείου. Επιτέλους, κατάφερα να σκαρφαλώσω ψηλά και να βγω στο δρόμο. Ήταν αδύνατο να καταλάβω ότι είχα κατέβει τόσο χαμηλά.

Κότες αυθεντικά αλανιάρες

Κοντά στο χωριό μου. Αρχείο Τροφοσυλλέκτη

Οι νύχτες πάντα είναι ιδιαίτερα θορυβώδεις στο χωριό: αλυχτίσματα αδέσποτων σκυλιών, παραπονιάρικα ουρλιαχτά τσακαλιών και γύρω στις 3 τη νύχτα, ακούγονται οι  φωνές του κόκκορα και της κότας, απ΄τα κοτέτσια στους κήπους και στις αλάνες. Τα απομεσήμερα του φθινοπώρου τα κακαρίσματα με ειδοποιούν να επισπεύσω τις αγροτικές εργασίες, λόγω της επικείμενης βροχής, πριν ακόμη σταθεί  το συννεφάκι πάνω από το κάστρο της Καρύταινας. Αυτές οι κότες είναι ελεύθερες, δεν ζουν στα βρώμικα πτηνοτροφεία με τις λάμπες. Αυτές οι κότες ξεχωρίζουν τη νύχτα από την ημέρα και τα γυρίσματα του καιρού. Δεν κάνουν αυγά κάθε μέρα στα μεγάλα κρύα του χειμώνα. Βόσκουν ειρηνικά μαζί με  πάπιες, γαλόπουλα, χήνες και κάνουν παρέα με σκύλους και γάτες.

Η γειτόνισσά μου λατρεύει τις κότες της. Τις αφήνει  να απολαμβάνουν την ελευθερία τους, να τριγυρίζουν τσιμπολογώντας σκουλήκια, καρπούς και σπόρια ακατάπαυστα στη μεγάλη αυλή της.  Πάντα  κάτι από το γεύμα της πηγαίνει στις  κότες της, ρύζι, ψωμί, ένα κομμάτι καρπούζι, σπόρια από τα πεπόνια και από τα κολοκύθια, φλούδες από τα αχλάδια και τα μήλα. Της αρέσει τ' απογεύματα να κάθεται στο σκαμνάκι της, στην αυλή του σπιτιού της και να μοιράζεται τον πασατέμπο της με τις αγαπημένες της "φίλες".

- Οι κότες εκτός από ελευθερία, θέλουν και περιποίηση, επαναλαμβάνει συνεχώς. Θέλουν χτένισμα για να μην πιάνουν ψείρες, καθαρό κοτέτσι για να μην αρρωστήσουν και φρέσκο νεράκι. Τα καλύτερα καλαμπόκια τα έχω για τις κότες μου, τονίζει με υπερηφάνεια, προσθέτοντας:

- Καμιά καλή νοικοκυρά δεν ταΐζει τις κότες της με αυτές τις έτοιμες τροφές, που  μαλακώνουν και κάνουν "ροζουλί" το κρέας τους.

-Είμαι περήφανη που γυαλίζουν τα φτερά τους από την καθαριότητα, που μου κάνουν κάθε μέρα αυγά, που είναι ζωηρές και κακαρίζουν ελεύθερες.

-Είναι αυθεντικά αλανιάρες! θέλουν 39 λεπτά βράσιμο στην ταχύβραστη για να φαγωθούν!

Στην παραμεθόριο

Βρέθηκα στην Κόνιτσα.

Στον τόπο που το μπλε χρώμα γίνεται φωτεινό, χαρούμενο, προσφέροντας μια απίστευτη ενεργητικότητα σε όλους εμάς τους περιηγητές του φθινοπώρου. 

Διέσχισα την κοιλάδα που ενώνονται τα νερά του Αώου, του Βοϊδομάτη και του Σαραντάπορου κι ανέβηκα στα βουνά με τις σημύδες και τους δρυς.

     Μάζι, Αετόπετρα, Μολυβδοσκέπαστη, τα τελευταία χωριά της Ελλάδας σύριζα στην Αλβανία. Εκεί που οι Βυζαντινοί εξόριστοι εικονογραφούσαν ελεύθερα ναούς και δημιουργούσαν μοναστήρια. Στάθηκα στην πλατεία του χωριού Μολυβδοσκέπαστη, με το συνοριακό φυλάκιο. Σκέφτηκα το «πλατύ ποτάμι» του Γιάννη Μπεράτη, ύστερα το «Άσμα ηρωϊκό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας». Ύστερα όλους εκείνους που περνούσαν τα σύνορα με κίνδυνο τη ζωή τους κι έφταναν στα Γιάννενα, ακολουθώντας το ποτάμι, επειδή ονειρεύονταν μια καλύτερη ζωή.

Ο δρόμος προς το ποτάμι είχε ραδίκια, μαβί ανθισμένες μολόχες και το τσίπουρο του αποστακτήριου στη Μολυβδοσκέπαστη ήταν εξαιρετικής ποιότητας.

Το μπλε χρώμα με ξετρέλανε. 

Οι νομάδες του φθινοπώρου

Μου ασκούν μια περίεργη έλξη οι νομάδες του φθινοπώρου, καθώς το αγροτικό παρελθόν μου φαίνεται ότι συνεχίζει να κυλά στις φλέβες μου.
 -Περιμένω να συναντήσω και φέτος τον βοσκό με το κοπάδι που εδώ και χρόνια ακολουθεί το ίδιο ακριβώς δρομολόγιο,  από τις βουνοκορφές του Μαίναλου στο χαμηλό αρκαδικό οροπέδιο κάθε χρόνο στις 26 Οκτωβρίου, -πιστός στον εορτολογικό χρόνο.
-Ακολουθώ τα ίχνη των μελισσοκόμων, που πάνε τα μελίσσια να βοσκήσουν στα ρείκια των βουνών με τις κουμαριές κατάφορτες.
-Παρατηρώ τους μεροκαματιάρηδες που καταφθάνουν στα χωριά το φθινόπωρο για να μαζέψουν τις ελιές καθώς διαπραγματεύονται τη στέγη και την τροφή τους. Είναι οι ίδιοι που βοήθησαν στον τρύγο.
-Φέρνω στο νου μου το μικρό λιμάνι, στο βοριότερο σημείο της Αλοννήσου, που κάθε φθινόπωρο υποδέχεται τους ψαράδες  του τόνου και τα νυχτερινά γλέντια τους με τις ρακές και το κατσικίσιο τυρί και μετά βυθίζεται στη σιωπή του χειμώνα.
-Αναπολώ τους τελευταίους εναπομείναντες πλάνητες των νησιών, καθώς θα μαζεύουν τις αποσκευές τους για να αναχωρήσουν προς τις μητροπόλεις του βορρά.
-Θαυμάζω τoυς καλλιτέχνες-νομάδες  του "Caravan Project" που περιπλανώνται από μέρος σε μέρος για να αποκαλύψον και να διασώσουν  τις ψηφίδες από το μωσαϊκό ενός κόσμου που διαφεύγει πεισματικά, από την επίσημη αφήγηση της ιστορίας.
-Αύριο θα ξεκινήσω και πάλι για το χωριό μου.

O Οδυσσέας, οι σειρήνες και οι λεπτόφλουδες ντομάτες

Κάθε φορά που επισκέπτομαι τη λαϊκή αγορά της γειτονιάς μου, αισθάνομαι σαν τον Οδυσσέα με τις Σειρήνες, καθώς οι πωλητές-μανάβηδες με καλούν για ν' αγοράσω τα φρούτα και τα λαχανικά τους. Την τελευταία φορά, κάποιος με στεντόρεια φωνή, σκίζοντας τους αιθέρες, διαλαλούσε:
 "Ελάτε να πάρετε λεπτόφλουδες ντομάτες".
Το θράσος του ξεπερνούσε κάθε όριο!
Όταν πρωτοέγινα αγρότισσα, πέρασαν 3 χρόνια μέχρι ν' αντιληφθώ ότι ήταν αδύνατον να καλλιεργήσω ντομάτες κανονικές χωρίς τη βοήθεια χημικών φαρμάκων και τακτικών ραντισμάτων, γιατί οι βρωμούσες και τα πάσης φύσεως έντομα ρουφούσαν αδυσώπητα τους χυμούς τους. Χρησιμοποίησα για να τ' απομακρύνω κατιφέδες, τεράστιους ήλιους, αλλά τίποτα.... Ματαιοπονούσα..., η ίδια ιστορία, τρυπούσαν με την προβοσκίδα τους το χυμό τους.
Μόνο τα ντοματίνια-κεράσι δεν πλησίαζαν τα έντομα και ήταν το μόνο είδος που κάθε χρόνο ξεπερνούσε τις προσδοκίες μου σε ποσότητα και σε ποιότητα.
Ευτυχώς το κατάλαβα εγκαίρως και σας το λέω: Όσο πιο λεπτόφλουδη είναι η ντομάτα, τόσο πιο πολλά ραντίσματα έχει υποστεί.
... Πλησίασα τον πωλητή της λαϊκής και του ψιθύρισα στο αυτί το μυστικό της λεπτόφλουδης ντομάτας.
Ευτυχώς συμφώνησε μαζί μου.
Αν θέλετε να τρώτε ντομάτες χωρίς χημικά, να προτιμάτε τις χοντρόφλουδες και άμα δεν αντέχετε τη φλούδα να τις ξεφλουδίζετε.

Μέρες φθινοπώρου

.

Σύκα και βατόμουρα. Με το φακό του Μανόλη Βουρλιώτη, που σήμερα με ακολούθησε στους λόφους της Φαλαισίας

Αθηνά γαρ τοι ελαίαν έδωκε, συκήν δε και άμπελον Διόνυσος

Περπατώντας στις πλαγιές των αρκαδικών βουνών, κοντά στα ερείπια των μεσαιωνικών οικισμών, συναντώ μοναχικές συκιές, με ολόγλυκα, μικρά, μαύρα σύκα.
Ο ιστορικός χρόνος των φυτών, σημαδεύει ανελέητα το χώρο.
Η αήττητη θεά Αθηνά με την ελιά, μετά τον Ποσειδώνα νικά και τον Διόνυσο με τα σύκα και τ΄αμπέλια.Τότε που οι κάτοικοι ξερίζωναν τις συκιές, και φύτευαν ελιές.
 Όταν τα γούστα και οι προτιμήσεις άλλαξαν και τα ξερά σύκα, εξαφανίστηκαν από το επιδόρπιο των υπερπόντιων αστών. 

Βατόμουρα: Αρχίζει το κυνήγι του θησαυρού

Είκοσι δύο μέρες πριν την αρπαγή της Περσεφόνης. 

Η σημερινή βροχή ήταν ευεργετική. 

Τα βατόμουρα θα κοκκινίσουν και θα μεστώσουν.

Αρχίζει το κυνήγι του θησαυρού, ελπίζω να συνεχιστεί μέχρι το χειμώνα.

Το πανέρι του Τροφοσυλλέκτη είναι γεμάτο από "βατόμουρα" .

Οι πιο αγαπημένοι καρποί.

Το εγκώμιον της γαλατσίδας

Μία από τις αυγουστιάτικες ανακαλύψεις μου, ήταν η "γαλατσίδα". Τη βρήκα κάπου στην άκρη του κήπου μου και της έδωσα αμέσως τη θέση που της αρμόζει στο καλοκαιρινό γεύμα.  Δεν θα ικανοποιήσω την περιέργειά σας για τις θεραπευτικές της ιδιότητες. Θα εγκωμιάσω τη γεύση της. Μπορούμε να τη δοκιμάσουμε ωμή σαλάτα ή ζεματισμένη  με ελαιόλαδο και λεμόνι. Πάει καταπληκτικά με όλα τα ψάρια, ιδίως με τις γόπες και τον τόνο.

Η αρμονία των μυστικών κήπων

Μου αρέσουν οι κήποι που επιφυλλάσσουν εκπλήξεις.
Οι  κήποι χωρίς σχέδιο φύτευσης, που όλα τα φυτά συνυπάρχουν αρμονικά.
Οι κρυμμένοι, οι μυστικοί κήποι, που δεν γνωρίζω σε ποιον ανήκουν, οι κήποι που τους ανακαλύπτω τριγυρίζοντας στα αρκαδικά λειβάδια, έξω από τα χωριά. Μαρούλια, δίπλα σε βλήτα, ντομάτες δίπλα σε κατιφέδες, στύφνος και κολοκυθιές που κρύβουν περίτεχνα τους καρπούς τους ανάμεσα στις αντράκλες και στις γαλατσίδες.

"Τα ενοικιαζόμενα" στην ιστορία του ελληνικού τουρισμού

Από τα "ενοικιαζόμενα", Αρχείο Τροφοσυλλέκτη

'Ηταν αμέσως μετά τον Εμφύλιο, όταν αρχίζουν οι εργαζόμενοι της χώρας μας να ανακαλύπτουν την έννοια της αναψυχής και του τουρισμού στα ελληνικά νησιά. Παράλληλα λοιπόν με τα ΞΕΝΙΑ του Κωνσταντινίδη, τη Μύκονο και τη Δήλο, τη Νεράιδα και την Καμέλια των νησιών του Αργοσαρωνικού,  κτίζονται τα πρώτα "ενοικιαζόμενα" στα νησιά με λίγους τσιμεντόλιθους, κόντρα πλακέ και υλικά που ξεβράζει η θάλασσα.

Από τα "ενοικιαζόμενα", Αρχείο Τροφοσυλλέκτη

 Προορίζονται για εκείνους που δεν διστάζουν να επιβιβάζονται σε σαπιοκάραβα, προκειμένου να ανταμωθούν με τον παράδεισο που ονειρεύονταν όλο το χρόνο, για  εκείνους που με μια μάσκα και βατραχοπέδιλα γίνονται  ψαροντουφεκάδες και βγάζουν τα έξοδά τους, εκχωρώντας τη ψαριά τους στην ταβέρνα του νησιού.

Η κροκοσυλλέκτρια της Σαντορίνης

Είναι νέα, πανέμορφη,  χαρούμενη,  καθώς συλλέγει κρόκο στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης.

Κρίταμο, με το άρωμα και την αρμύρα της θάλασσας

Πρόκειται για το πιο κακοτράχαλο φυτό, που το βρίσκομαι σε όλες τις ευρωπαϊκές ακτές από την Ιρλανδία μέχρι τη λεκάνη της Μεσογείου και τη Μαύρη θάλασσα. Φύεται πάνω στην άμμο, στις ρωγμές των βράχων και στα διάκενα που αφήνουν οι μεγάλες κροκάλες. 

Κρίταμο από την Αλόννησο, αρχείο Τροφοσυλλέκτη

Μην ξεχνάτε ποτέ, όπου  βρίσκετε κρίταμο τώρα το καλοκαίρι, να κόβετε μερικές κορφούλες του  (ποτέ τις ρίζες). Μπορείτε να τις ζεματίσετε στο σπίτι σας  ίσα με τρία λεπτά και να δημιουργήσετε ένα υπέροχο, μοναδικό πιάτο. Είναι ένα από τα πιο γευστικά χόρτα καθώς έχει έντονο πιπερώδες, οξύ άρωμα και κρουστή γεύση. Προσωπικά το κρίταμο το προτιμώ βραστό (όχι τουρσί) με καλό λάδι και λεμόνι. Αποτελεί τον ιδεώδη συνδυασμό για τα ψητό ψάρι, και το ψητό κατσίκι.
Στο κρίταμο οφείλουν την ιδιαίτερη γεύση τους τα moutons prés salés της Νορμανδίας και της Βρετάνης και τα κατσικάκια που βόσκουν στα πουρναροβούνια  του Αιγαίου και των Σποράδων και κατεβαίνουν προς αναζήτηση τροφής μέχρι τις παραλίες.

Τα ακαταμάχητα ντοματίνια του Τροφοσυλλέκτη

Ε!, όχι και να μην το παινευτούμε!!!
Και φέτος τα ντοματίνια από το περιβόλι του Τροφοσυλλέκτη είναι ακαταμάχητα.

Από το οσφρητικό τοπίο της μνήμης μου: Η λεβάντα

Αγρός με λεβάντες στον Ταύγετο,
 (Αρχείο Τροφοσυλλέκτη)

Το πρωινό ξύπνημα ήταν και εξακολουθεί να είναι για μένα η πρώτη ευχάριστη στιγμή της ημέρας, γιατί συνδέεται με το άρωμα της λεβάντας, της αγαπημένης κολόνιας του πατέρα μου.

 Η λεβάντα καθορίζει το οσφρητικό τοπίο της μνήμης μου και συγχρονίζεται απόλυτα με τις εναλλαγές των εποχών.

Η αγγλική λεβάντα της Atkinsons με το οξύ, γεμάτο άρωμα, από τα εσπεριδοειδή περγαμόντο, λεμόνι, πορτοκάλι και το δεντρολίβανο, συνοδεύεται από τη ναφθαλίνη, τα υφάσματα τουίντ,  τη βροχή, τα χριστουγεννιάτικα δώρα, τα παραμύθια του Άντερσεν, των αδελφών Γκριμ και τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα.

Με τη λεβάντα Atkinsons ταξίδευα στις κρύες Σκανδιναβικές χώρες και ονειρευόμουνα τη μικρή γοργόνα και τις αγριόχηνες.

Μόλις ερχόταν η άνοιξη η μυρωδιά της λεβάντας που φορούσε ο πατέρας μου γινόταν γλυκιά, ξωτική, με κυρίαρχη τη βανίλια. Ήταν η λεβάντα "Pour un homme" της Caron, που μύριζε άνοιξη και  καλοκαίρι, που συνοδεύεται από τη θάλασσα, τα λινά υφάσματα που τρίζουν και ακολουθούν τις πτυχές του σώματος, τα παγωτά, τις ξωτικές ιστορίες του Βέρν,  τις περιπέτειες που μοιραζόμουν με τον Τομ Σώγερ και τις περιπλανήσεις μου παρέα με τον Χώκ Φιν.

.

Το πορφυρό βαλσαμόλαδο

Καθώς κοιτάζω το πορφυρό βαλσαμόλαδο, σκέφτομαι όλους αυτούς τους λογχοφόρους ιππότες και κατακτητές που πέρασαν από την Αρκαδία.
Καθώς τα κίτρινα πέταλα του βάλσαμου με τις μικρές καφετιές κουκκίδες -τα αιθέρια έλαια και οι ρητίνες- για τους ειδικούς επιστήμονες, έχουν προσδώσει στο παρθένο ελαιόλαδο αυτό το ολοπόρφυρο, ρουμπινένιο χρώμα.
Καθώς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, τον Ιούνιο, οι άνθρωποι της υπαίθρου συμμετέχουν στην ίδια τελετουργία: συλλέγουν φρέσκο βάλσαμο για να παρασκευάσουν το βαλσαμόλαδο.
Πολύτιμο θεραπευτικό για την επούλωση των πληγών, που δημιουργούνται από τα ξίφη και τις σφαίρες, σήμερα το βαλσαμόλαδο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται για να επουλώνει τα εγκαύματα και τις πληγές του σώματος και της ψυχής.

Οι καλοκαιρινές χρυσόμυγες

Δίπλα στις αρχέγονες αρκαδικές ξερολιθιές, οι χρυσόμυγες ρουφούν τους καλοκαιριάτικους χυμούς

Πρωτομαγιά στις Στήλες του Ολυμπίου Διός

Εκτός από την επετειακή μνήμη, υπάρχει και η μνήμη των ανθρώπων του καθημερινού μόχθου, που τιμούσαν τον εορτολογικό χρόνο στην πόλη  με υπαίθριες εορτές και γλέντια.
Ας θυμηθούμε τους κατοίκους της Αθήνας, που έπιναν, έτρωγαν και χόρευαν κάθε Πρωτομαγιά στις στήλες του Ολυμπίου Διός.
Εξάλλου απ' αυτό το σημείο της πόλης, την Πρωτομαγιά του 1893,  ξεκίνησαν και οι πρώτες εργατικές διεκδικήσεις...

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ ΣΤΟΝ ΑΝΑΒΡΥΤΟ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

Χριστός Ανέστη!

Από τα λιβάδια του Αναβρυτού Αρκαδίας, που τρέχουν  τ' άλογα ελεύθερα.

Τροφοσυλλέκτης

Τα άγρια σπαράγγια του Τροφοσυλλέκτη

Το πανηγύρι της άνοιξης συνεχίζεται θριαμβευτικά.

Τα άγρια σπαράγγια άρχισαν να ξεφυτρώνουν...

Τα ωραιότερα βρίσκονται στο δάσος με τις βελανιδιές.

 Ήταν ασύλητα σήμερα το πρωί, ήμουν η πρώτη που τα συνέλεξα, στο κρυφό μονοπάτι, δίπλα από το ποτάμι, για τις εκλεκτές φίλες και τους εκλεκτούς φίλους του Τροφοσυλλέκτη.

H απελευθέρωση της Περσεφόνης

Αύριο, η θεά Δήμητρα θα υποδεχτεί μαζί με τις Ωκεανίδες νύμφες την Περσεφόνη, τη μονάκριβη κόρη της από το βασίλειο του Πλούτωνα και του Άδη.
Αύριο, ο Άδης, ο σύζυγος της Περσεφόνης και οι υποχθόνιοι θεοί θα απελευθερώσουν την Περσεφόνη.

Η αρπαγή της Περσεφόνης

Αύριο, είναι η πρώτη μέρα της άνοιξης, η γη ανθίζει, καρπίζει.

Αύριο, στην εαρινή ισημερία ο ήλιος μεσουρανεί κατακόρυφα στον Ισημερινό της γης, με αποτέλεσμα η νύχτα και η μέρα να έχουν ίση διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας.

Αύριο, υποδεχόμαστε την άνοιξη.

Τα δένδρα των πόλεων έχουν μπουμπουκιάσει, οι βλαστοί λουλουδιάζουν στ' αρκαδικά λειβάδια.

Η αλληγορία του κύκλου της ευφορίας της φύσης συνεχίζεται.

Η ευφορία των αισθήσεων καλεί τους γητευτές και τους πλάνητες.
Ο Τροφοσυλλέκτης συνεχίζει το δρόμο του...

Ευχαριστούμε Μητέρα Γη.

Ο τροφοσυλλέκτης, ο χορτοσυλλέκτης και ο αρωματοποιός

κιχώριο

Από τα πρωτοβρόχια μέχρι την άνοιξη, το μάζεμα των χόρτων πρωτοστατεί. Η δημιουργία ενός μπουκέτου από άγρια χόρτα είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά και ενδιαφέροντα πράγματα που έχω κάνει ποτέ μου. Απαιτεί  αρμονία και ισορροπία στο μέγεθος των χόρτων, στην αφή, στη γεύση και κυρίως στο άρωμα.
Σκέπτομαι ότι ο τροφοσυλλέκτης έχει πολλά κοινά σημεία με τον αρωματοποιό.
Κάθε φορά που ακολουθώ τα ρυάκια και τα ποτάμια με το καλάθι, το μαχαιράκι, τον σπάγγο και το ψαλιδάκι μου, θυμάμαι τον φίλο μου τον Pierre, έναν μανιακό κατασκευαστή αρωμάτων, από την Grasse της ορεινής Προβηγκίας, που γυρίζει συνεχώς στα λειβάδια και στους κήπους της Μεσογείου και μυρίζει σαν λαγωνικό τα άνθη και τα χόρτα για να βρει τον τέλειο συνδυασμό που θα ερεθίσει τη φαντασία του για να δημιουργήσει το νέο άρωμα.
Βουτώ τα χέρια μου στο ποτάμι, για να βρω τα πρώτα βλαστάρια και κάθε φορά όλο και ξεμακραίνω

Ταραξάκο ή αγριοράδικο ή πικραλί

περισσότερο, για να βρεθώ σε μικρούς και μεγάλους κήπους, όπως o "Μυστικός κήπος" των παιδικών μου αναπολήσεων, με χόρτα, δένδρα και φυτά. Ελιές, κυπαρίσια, αλλά και αμυγδαλιές με πέροχους καρπούς (παράξενο και όμως αληθινό για τ' αρκαδικό τοπίο), καρυδιές, μηλιές, κυδωνιές και κορτζές, συμπληρώνουν το οπτικό και οσφρητικο τοπίο των α-κλείδωτων κήπων στο Λύκαιο, στο Μαίναλο και στον Πάρνωνα.
Αυτή τη φορά, πήρα τη μηχανή μου και  φωτογράφησα για σας τους γευσιγνώστες φίλους του Τροφοσυλλέκτη   δύο από τα πιο αγαπημένα είδη ραδικιών: το κιχώριο και το ταραξάκο. 

ΑΓΡΙΑ ΧΟΡΤΑ ΓΙΑ ΒΡΑΣΤΑ, ΓΙΑ ΧΥΜΟ, ΓΙΑ ΣΑΛΑΤΕΣ, ΓΙΑ ΠΙΤΕΣ, ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΕΣ ΚΙΣ ΛΟΡΑΙΝ !!!

ΑΓΡΙΑ Χόρτα, χόρτα, Χόρτα, ΧΟΡΤΑ, άφθονα ΧΟΡΤΑ !!!

Τα άγρια χόρτα του βουνού, που βγαίνουν μετά από τις χειμωνιάτικες μπόρες στο Λύκαιο Όρος και στον Πάρνωνα, είναι τα πιο γευστικά. Φυτρώνουν γύρω από τα ρυάκια και τα ποτάμια στην Αρκαδία. 
Ο Τροφοσυλλέκτης προσφέρει:
Άγρια χόρτα του βουνού: ραδίκια, πικροράδικα, ζωχούς, τσίκορε, ταραξάκο για βραστά και για το χυμό τους
Άγρια χόρτα του βουνού: καυκαλίθρες, μυρώνια, παπαρούνες, αγριομάρουλα, αγριοσέσκουλα, σέσκουλα, λάπατα, αγριολάπατα,  για τις πίτες σας.
Βλαστάρια από σπανάκι για τις σαλάτες και για τις πίτες
Μάραθο (που τώρα αρχίζει και βγαίνει)
Τσουκνίδες (για βραστές και για υπέροχη βελουτέ σούπα).

Υ.Γ. Για τους αρχάριους χορτοσυλλέκτες: Τα ραδίκια τα αποχωρίζουμε με προσοχή από τον βλαστό, για να μην πληγώσουμε τη ρίζα.

Η σαλάτα του "Αίγαγρου" από τον Τροφοσυλλέκτη: το εγκώμιον των οσμών και των αρωμάτων

Σε πείσμα των σύγχρονων Ελλήνων που διάγουν την εποχή της απόσμωσης και αντιστέκονται σθεναρά στις τροφές που ερεθίζουν την αίσθηση της οσμής, θα δώσω μια συνταγή για μια σαλάτα που προκαλεί και τις πέντε αισθήσεις. Είναι πολύχρωμη, κροταλίζουζα, βελούδινη, δροσερή και εκλύει μυρωδιές και αρώματα από τα βουκολικά τοπία της Αρκαδίας.

Τα χόρτα που έχει τα βρίσκω πάντα τέτοια εποχή στο ιερό βουνό των Αρκάδων, στο Λύκαιον όρος, τον τόπο που γεννήθηκε ο Δίας και τα λάχανα είναι του κήπου μου.

Πρόκειται για τη σαλάτα του Αίγαγρου, που την εμπνεύστηκα διαβάζοντας το βιβλίο "The terrestrial Gospel of Nikos Kazantzakis" του αγαπητού φίλου, Αρκάδα και ιδρυτή της έδρας Ν. Καζαντζάκη στο Πανεπιστήμιο του San Fransisco, Θανάση Μασκαλέρη.

Η σαλάτα του Αίγαγρου:

Υλικά

-2 κούπες άσπρο λάχανο βρασμένο

-2 κούπες κόκκινο λάχανο βρασμένο (δεν ξεχνάμε να ρίξουμε μερικές σταγόνες ξύδι στο βράσιμο για να διατηρήσει το χρώμα του)

-μια χούφτα τριμμένα καρύδια

-καυκαλήθρες, μυρώνια, μαϊντανός λεπτοκομένα 

-Λεπτοκομένες φέτες από 2 μήλα, ποικιλίας Μπαλάφα Αρκαδίας (έχουν εξαιρετικό άρωμα) ή ξυνόμηλα

-3 κουταλιές πρωτόλαδο ή αγουρέλαιο

-2 κουταλιές ξύδι με βατόμουρα από τον Τροφοσυλλέκτη

-κύμινο(προαιρετικό).

Εκτέλεση:

Σε μια ρηχή πιατέλα βάζω το βρασμένο άσπρο λάχανο. Ανακατεύω πολύ καλά σε ένα μπολ τις καυκαλήθρες, τα μυρώνια, τον μαϊντανό, το καρύδι, το λάδι και το ξύδι με βατόμουρα και στη συνέχεια ρίχνω το μίγμα πάνω από το λάχανο. Από πάνω βάζω το βρασμένο κόκκινο λάχανο αφού το ανακατέψω με λίγο κύμινο και το πασπαλίσω με λίγο ξύδι. Τέλος στην κορυφή βάζω τις φέτες από τα μήλα.

Δεν ρίχνω ποτέ αλάτι στη σαλάτα αυτή, γιατί τα μυρωδικά χόρτα που χρησιμοποιώ είναι άγρια και έχουν από μόνα τους αλάτι και μια πολύ ιδιαίτερη γευση(καμία σχέση με τα μυρωδικά χόρτα της Λαϊκής).

Και, αφού σύμφωνα με τον ιστορικό Fernand Braudel η διατροφή αποτελεί προνομιακό πεδίο του υλικού πολιτισμού, ας μη συνδέουμε τις οσμές, τα αρώματα, τις μυρωδιές των τροφών με τη βαρβαρότητα και τον μη πολιτισμό.

Εικόνες από το χειμωνιάτικο περιβόλι μας στο χωριό....